Door: Roel Wagter
In het stuurinstrument GEA (General Enterprise Architecting) zijn in het kader van het toepassen van enterprisearchitectuur de betrokkenen en hun rol uitgewerkt. Zie hiervoor ons in de zomer van 2019 verschenen boek GEA, enterprisearchitectuur in de praktijk, waarin de volgende betrokkenen en hun rol worden beschreven: de enterprisearchitect, de sponsor, de stakeholders, de perspectiefeigenaren, de vraagstukeigenaar, de portfoliomanager en de programmamanager. In deze blog wil ik eens dieper ingaan op de zo belangrijke rol in dezen van de perspectiefeigenaar. Hiertoe zal ik eerst stilstaan bij de betekenis van het begrip perspectief en de positionering daarvan.
Perspectief en de Perspectiefeigenaar nader geduid
Alvorens de perspectiefeigenaar toe te lichten is het zaak om eerst op het begrip perspectief in te gaan. De definitie van een perspectief luidt: Een perspectief is een invalshoek van waaruit men een enterprise wil beschouwen én waarop men wenst te sturen.De perspectiefeigenaren zijn dus de vertegenwoordigers van de onderkende bestuurlijke invalshoeken. Ze worden door de directie (of het equivalent daarvan) in deze rol gevraagd, waarbij duidelijk wordt gemaakt dat zij over het mandaat beschikken om oplossingsvoorstellen in te brengen bij het ontwikkelen van oplossingscontouren voor belangrijke vraagstukken. Oftewel, ze hebben directe invloed op de ontwikkeling van de organisatie.
Positionering van het begrip Perspectief
Binnen de kaders van de GEA-theorie zijn een viertal artefacten ontwikkeld, te weten:
- het GEA-frameworkwaarmee de samenhang van een organisatie geëxpliciteerd wordt,
- de GEA-aanpakwaarmee het ‘sturen op samenhang’ vormgegeven wordt,
- het GEA-assessmentwaarmee het volwassenheidsniveau van het ‘sturen op samenhang’ gemeten wordt en
- De GEA Coherence-Indexwaarmee de samenhang van een organisatie sec gemeten wordt.
Het GEA-framework bestaat uit tien samenhangende meta-elementen. Vijf op zingevingsniveau (missie, visie, kernwaarden, doelen en strategie) en vijf op vormgevingsniveau (perspectieven, kernbegrippen, richtinggevende uitspraken, kernmodellen en relevante relaties). Het begrip perspectief is dus één van de meta-elementen op vormgevingsniveau.
De rol van perspectiefeigenaar in de praktijk
Als gestart wordt met een GEA-traject wordt in eerste instantie een klein kernteam gevormd bestaande uit een ervaren GEA enterprisearchitect en twee a drie vertegenwoordigers van de betreffende organisatie. Dit kernteam brengt met behulp van het GEA-framework de samenhang van de organisatie op zin- en vormgevingsniveau in beeld. Hierop volgt een validatieworkshop met de directie (of equivalent daarvan) ter validatie van de in kaart gebrachte resultaten op het niveau van zingeving. Eén van de voorbereidingsactiviteiten van het kernteam ten behoeve van deze workshop is het uitwerken van een voorstel met de namen van de perspectiefeigenaren. Een serieuze aangelegenheid, want bij een gemiddeld aantal perspectieven van tien gaat het om de toekomstige benoeming van twee eigenaren per perspectief, in casu twintig kandidaat perspectiefeigenaren. In de validatieworkshop wordt door de directie het betreffende voorstel, al dan niet geamendeerd, vastgesteld. Vervolgens worden deze perspectiefeigenaren op een nader bepaald tijdstip door de directie in hun rol gevraagd. Onze vele praktijkervaringen in de afgelopen jaren hebben ons geleerd dat deze wijze van handelen het meest succesvol is en is gebleken dat de perspectiefeigenaren over het algemeen hun rol met verve oppakken.
De term perspectiefeigenaar
Of de term perspectiefeigenaar in de praktijk altijd beklijfd? Eigenlijk vind ik dat niet zo interessant. Een term als lid van een directieraad, adviesraad, stuurgroep, advisory board, en dergelijke is natuurlijk ook uitstekend. Het gaat om een groep met de beste jongens en meisjes van de klas die ten behoeve van allerlei belangrijke vraagstukken bindende adviezen mogen inbrengen. Hierbij rekening houdend met de vigerende richtinggevende kaders van de perspectieven die zij vertegenwoordigen, waardoor de oplossingscontour die zij ontwikkelen naast een hoog draagvlak, ook een relatief hoge inpasbaarheid heeft in het grotere geheel. Bovenstaand betoog gaat ook op voor hoe men het toepassen van de methode GEA in de praktijk noemt. Bij een grote wooncorporatie waar men GEA toepast noemt men GEA ‘ons concept van RONDE STURING’. Wat mij betreft helemaal goed.